Σκολίωση σε Παιδιά

Τι είναι η σκολίωση σε παιδιά, σε ποιες κατηγορίες διακρίνεται και ποια τα αίτιά της;

Σκολίωση καλείται η κύρτωση της σπονδυλικής στήλης που είναι άνω των 11 μοιρών με ταυτόχρονη στροφή σπονδύλων. Εντοπίζεται στη θωρακική μοίρα της σπονδυλικής στήλης. Ίσως οφείλεται σε συγγενή, αναπτυξιακά ή εκφυλιστικά αίτια. Εάν η αιτία παραμένει άγνωστη, τότε μιλάμε για ιδιοπαθή σκολίωση. Παρόλο που στην ιδιοπαθή σκολίωση, όπως η σκολίωση σε παιδιά, τα αίτια εμφάνισης παραμένουν άγνωστα, έχει παρατηρηθεί ότι εκδηλώνεται σε μέλη ίδιων οικογενειών, κάτι που καθιστά πιθανή την κληρονομικότητα ως αιτιολογικό παράγοντα εμφάνισης. Επίσης, πρόσφατες μελέτες αναφέρουν ότι ορμονικοί παράγοντες διαδραματίζουν σημαντικό ρόλο στην εμφάνισή της. Συνήθως εκδηλώνεται ως ένα δεξί θωρακικό κύρτωμα.

Η ιδιοπαθής σκολίωση είναι:

Βρεφική (από 0 έως 3 ετών).
Παιδική (4 έως 10 ετών).
Εφηβική (10 έως 18 ετών).

Η πλειοψηφία των περιστατικών σκολίωσης ανήκει στην εφηβική ηλικία. Πολλοί ασθενείς δεν θα χρειαστεί να λάβουν κάποια θεραπεία. Στην εφηβεία, η ιδιοπαθής σκολίωση τείνει να επιδεινώνεται προοδευτικά, ειδικά κατά την περίοδο μέγιστης ανάπτυξης της σπονδυλικής στήλης (11 ετών στα κορίτσια και 13 ετών στα αγόρια). Στα κορίτσια, η σκολίωση χρειάζεται πολύ συχνότερα θεραπεία σε σχέση με αντίστοιχα περιστατικά στα αγόρια.

Παράγοντες κινδύνου για επιδείνωση της ιδιοπαθούς σκολίωσης είναι όταν το μέγεθος του κυρτώματος είναι μεγαλύτερο των 20 μοιρών, η ηλικία του ασθενούς είναι μικρότερη των 12 ετών και όταν υπάρχει σκελετική ανωριμότητα.

Σύγχρονες, Ελάχιστα Επεμβατικά Τεχνικές, Άμεση Κινητοποίηση & Χωρίς Νοσηλεία

Πώς γίνεται η σωστή διάγνωση για την ιδιοπαθή σκολίωση σε παιδιά;

Η ιδιοπαθής σκολίωση σε παιδιά δεν χαρακτηρίζεται από πόνο. Το κύριο σύμπτωμα είναι η παραμόρφωση στη σπονδυλική στήλη, αυτή η χαρακτηριστική κύρτωση που αναφέρθηκε παραπάνω. Η κλινική εικόνα περιλαμβάνει ανυψωμένο ώμο ή προεξέχοντα ώμο, ασύμμετρη μέση, ετερόπλευρη προπέτεια πλευρών. Η σκολίωση είναι εύκολο να διαγνωστεί από τον Παιδίατρο μέσω της εξέτασης της επίκυψης, στην οποία είναι εμφανές ότι υπάρχει ασυμμετρία στη σπονδυλική στήλη και στη στάση του σώματος.

Η υποψία ύπαρξης σκολίωσης σε παιδιά επιβεβαιώνεται με απλή ακτινογραφία. Ενδέχεται να είναι απαραίτητος και νευρολογικός έλεγχος του ασθενούς, ειδικά όταν το κύρτωμα είναι στην αριστερή πλευρά. Αν εντοπιστούν νευρολογικά ευρήματα, είναι πιθανό να χρειαστεί επιπλέον και μαγνητική τομογραφία, όπως και πριν ληφθεί οποιαδήποτε μορφή θεραπείας.

Επίσης, μαγνητική τομογραφία απαιτείται και σε περιπτώσεις που διαπιστωθούν οστικές ανωμαλίες στην απλή ακτινογραφία, μεγάλου βαθμού κύφωση, γρήγορη επιδείνωση, αν το παιδί είναι μικρότερο των 11 ετών, αν συνυπάρχουν σύνδρομα και αν η σκολίωση είναι επώδυνη.

Ποιοι τρόποι αντιμετώπισης και θεραπείες υπάρχουν για την ιδιοπαθή σκολίωση σε παιδιά και εφήβους;

Πρέπει να τονιστεί ότι ο τρόπος ζωής ενός παιδιού και η χρήση της σχολικής τσάντας δεν επηρεάζουν τη βαρύτητα ή/και την ίδια την εκδήλωση της νόσου. Η θεραπεία εξαρτάται από την ηλικία του παιδιού, από το στάδιο της υπολειπόμενης ανάπτυξής του, από την ταχύτητα επιδείνωσης ή σταθερότητας του σταδίου και από το μέγεθος της κύρτωσης. Οι ασκήσεις και η ηλεκτροδιέγερση δεν επιδρούν στη φυσική εξέλιξη της ιδιοπαθούς σκολίωσης σε παιδιά και εφήβους.

Είναι σημαντικό να παρακολουθείται τακτικά το παιδί και ο έφηβος από Ορθοπαιδικό και να επαναλαμβάνονται στη συχνότητα που εκείνος θα ορίσει οι απεικονιστικές εξετάσεις, ώστε να παρακολουθείται η πορεία της νόσου. Αν το κύρτωμα έχει μεγαλώσει περισσότερο από 5 μοίρες σε παιδί με υπολειπόμενη ανάπτυξη, τότε συνιστάται η εφαρμογή κηδεμόνα στις περιπτώσεις που η σκολίωση ξεπερνά τις 20 μοίρες.

Ο ρόλος του κηδεμόνα στην σκολίωση δεν είναι να περιορίζει το κύρτωμα, αλλά να μην το αφήνει να εξελιχθεί περαιτέρω, δηλαδή αναστέλλει ή επιβραδύνει την επιδείνωση του κυρτώματος. Δεν αποτελεί δηλαδή θεραπεία της σκολίωσης, αλλά προλαμβάνει περαιτέρω επιδείνωση. Για να επιτευχθεί αυτό, όμως, πρέπει στο παιδί να υπάρχει υπολειπόμενη ανάπτυξη. Υπάρχουν 2 τύποι κηδεμόνα: ο TLSO- γνωστός ως τύπου Boston ή Milwaukee – θωρακοσφυϊκός κηδεμόνας (προσαρμόζεται στο σώμα του παιδιού και εφαρμόζεται κάτω από τα ρούχα, ενώ φοριέται για 16-21 ώρες ημερησίως) και ο κηδεμόνας τύπου Charleston (εφαρμόζεται μόνο τη νύχτα και συνιστάται μόνο στα ήπια θωρακικά κυρτώματα).

Η χειρουργική αντιμετώπιση της ιδιοπαθούς σκολίωσης σε παιδιά περιλαμβάνει την πρόσθια σπονδυλοδεσία, την οπίσθια σπονδυλοδεσία και το συνδυασμό των δύο παραπάνω. Συνιστάται να εφαρμόζεται όταν το κύρτωμα είναι μεγαλύτερο των 40 μοιρών και τείνει να επιδεινώνεται παρά τη χρήση κηδεμόνα και σε κυρτώματα άνω των 50 μοιρών μετά την σκελετική ωρίμανση. Μια ένδειξη για συνδυασμό των δύο παραπάνω μεθόδων είναι τα κυρτώματα άνω των 75 μοιρών.

Μια χειρουργική αντιμετώπιση της σκολίωσης δεν διορθώνει μόνο το πρόβλημα στη σπονδυλική στήλη, αλλά βελτιώνει το αισθητικό κομμάτι που είναι πολύ σημαντικό για τη ζωή ενός εφήβου ή νεαρού ενήλικα. Αν το κύρτωμα είναι μεγαλύτερο των 70 μοιρών η χειρουργική παρέμβαση για τη διόρθωσή του είναι απαραίτητη, καθώς επηρεάζονται και παρακείμενα ζωτικά όργανα (πνεύμονες, καρδιά).

Η πρόσθια σπονδυλοδεσία χρησιμοποιείται για θωρακο-οσφυϊκά και οσφυϊκά κυρτώματα, γιατί η σπονδυλοδεσία γίνεται στους τελικούς σπονδύλους και διασώζονται τα επίπεδα κίνησης. Επίσης, εφαρμόζεται και στα απλά θωρακικά κυρτώματα. Στην πρόσθια σπονδυλοδεσία εφαρμόζουμε πλάγια τομή στο θώρακα ή στην κοιλιά και πλησιάζουμε τη σπονδυλική στήλη, όπου αφαιρούνται οι δίσκοι μεταξύ των σπονδύλων. Στη συνέχεια, τοποθετούνται ειδικές βίδες στους σπονδύλους που πρέπει να συνδεθούν μεταξύ τους και με τη χρήση μιας ειδικής ράβδου η οποία εφαρμόζεται στη σπονδυλική στήλη, τροποποιείται το σχήμα της. Έτσι, το οστικό μόσχευμα αντικαθιστά τους δίσκους.

Η οπίσθια σπονδυλοδεσία εφαρμόζεται σε όλες τις μορφές της ιδιοπαθούς σκολίωσης στους εφήβους και αποτελεί τη συχνότερη επεμβατική μέθοδο. Στην οπίσθια σπονδυλοδεσία η ράβδος που εφαρμόζεται στη σπονδυλική στήλη αριστερά και δεξιά στερεώνεται με ειδικές βίδες, αφού προσαρμοστεί στο σχήμα της σπονδυλικής στήλης και στη συνέχεια, εφαρμόζεται και οστικό μόσχευμα για να μπορέσει να επιτευχθεί το δέσιμο των σπονδύλων (σπονδυλοδεσία).

Μετά την επέμβαση της σπονδυλοδεσίας, ο ασθενής μπορεί να εξέλθει από το νοσοκομείο μέσα σε μία εβδομάδα. Η επάνοδος στο σχολείο είναι μετά από 2-4 εβδομάδες, ωστόσο στις αθλητικές δραστηριότητες θα πρέπει να επανέλθει μετά από 6-12 μήνες. Είναι σημαντικό ο ασθενής να αποφεύγει το σκύψιμο, τις στροφές και τα μεγάλα βάρη, ώστε να επιτευχθεί όσο καλύτερα γίνεται η σπονδυλοδεσία. Απαιτείται επανέλεγχος στις 15 μέρες, στον 1,5 μήνα, στους 6 μήνες και στους 12 μήνες.

Γενικότερα, η θεραπεία για τη σκολίωση σε παιδιά και εφήβους είναι παρόμοια. Στους μισούς περίπου ασθενείς αρκεί η εφαρμογή κηδεμόνα, ενώ στους άλλους μισούς είναι απαραίτητη η σπονδυλοδεσία. Συνιστάται η χειρουργική επέμβαση να εφαρμόζεται αφού αρχίσει η εφηβεία, αν είναι δυνατό. Απαιτείται προσεκτική εκτίμηση της σκελετικής ωρίμανσης στους ασθενείς με μεγάλα κυρτώματα.

Πώς γίνεται η θεραπεία της βρεφικής ιδιοπαθούς σκολίωσης;

Οι δύο παράγοντες που επηρεάζουν την πρόγνωση είναι το μέγεθος του κυρτώματος και η διαφορά της πλευρο-σπονδυλικής γωνίας (RVAD). Η πλειοψηφία των κυρτωμάτων που είναι μικρότερα των 25 μοιρών και η RVAD είναι μικρότερη των 20 μοιρών αυτοϊώνται, και άρα δεν απαιτείται κάποια θεραπεία, παρά μόνο ιατρική παρακολούθηση. Αναλόγως του περιστατικού κρίνεται και η θεραπευτική αντιμετώπισή του.